Botanikte Gelincik

 

Botanikte Gelincik

Gelincik ( papaver rhoeas ), bitkiler aleminin, tohumlu bitkiler bölümünün, kapalıtohumlular altbölümünün, ikiçenekliler sınıfının, petalsizler altsınıfının, rhoeadales takımının, papaveraceae familyasının bir türüdür.

Gelincik bitkisi, 20cmden -50 cmye kadar gövde uzunluğu olan, bir yıllık tüylü, otsu bir bitkidir.

Yapraklar mavimsi yeşil, basit veya ikişerli, dip yapraklar uzun saplı, gövde yaprakları sapsız, gövdeye bitişiktir. Çiçekler iri, kırmızı nadiren beyaza kadar değişen renklerdedir.

Taç yapraklarının dip kısmı siyah benekli veya beneksizdir. Çanak iki bölümlü olup çiçek açtıktan sonra dökülürler. Meyve yumak şeklinde veya ters yumurta biçiminde bir kapsül olup içi çok sayıda tohumla doludur.

Değişik amaçlarla bitkinin kullanılan kısımları özellikle çiçekleri ve taç yapraklarıdır. Gelincik tazeyken kırmızı taç yaprakları ve yoğun bir haşhaş kokusuyla kendini belli eder.

Gelincik çok az miktarda yatıştırıcı özellik taşır. Kırmızı taçyapraklarının ana maddesi rhoeadic ve papaveric asitlerdir. Bitkinin tüm parçaları herhangibir zehir içermeyen rhoeadine alkoloidi içerir. 
 
Aktif içerik o kadar azdır ki bunu büyüklük ya da oransal olarak ifade etmek pek mümkün değildir. Haşhaşta bulunan meconic asit de gelincikte yoktur. Gelincik kullanılırken taçyapraklarındaki kapsule yakın siyah bölgenin atılması gerekir; çünkü bu bölge " thebaine" denilen bir alkoloid içerir.

Ayrıca son yapılan bilimsel araştırmalarda kırmızı yapraklarında (petallerinde) cyanidin-B (siyanidin-B) ve pelargonidin-C bulunduğu ve içerdiği bu maddelerin antioksidan özelliğe sahip polifenollerde olan flavonoid grubuna dahil olduğu ortaya çıkmıştır.

"Flavinoitler özellikle bitkilerde bulunan işlevsel besinlerdir. Tüm flavonoitlerin ortak özellikleri güçlü antioksidan etkilerinin olması, kalp (hastalıkları) ve kanser oluşma riskini azaltmasıdır."
(Prof.Dr.Osman Müftüoğlu,Yaşasın Hayat,2003,s.174)

Yoğun olarak kırmızı şarapta bulunan siyanidin, gelincikte de mevcuttur ve birçok kronik hastalık riskinin azaltılmasında rol oynamaktadır.

Kaynaklar:

1- Farmasötik Botanik, Prof.Dr. A.Baytop, İstanbul,1972

2- http://botanical.com/botanical/mgmh/p/popred63.html

3- www.dreddyclinic.com

4- Yaşasın Hayat, Prof.Dr.Osman Müftüoğlu,2003

5- Chemistry of Colors

6- Fractions of anthocyanins in petals of Centaurea cyanus L. and Papaver rhoeas L.

7- The protective ability of Mediterranean dietary plants against the oxidative damage: The role of radical oxygen species in inflammation and the polyphenol, flavonoid and sterol contents